Structureel geld, maar geen structurele oplossing

Het demissionair kabinet trekt structureel twee miljard euro uit voor mensen met een inkomen rondom het minimumloon. Dat blijkt uit de Miljoenennota. Zo komt er onder andere een verhoging van zowel het kindgebonden budget als de huurtoeslag. Verschillende organisaties, waaronder de Raad van State, verwijten het kabinet een gebrek aan structurele oplossingen. Demissionair premier Rutte geeft aan geen vertrouwen te hebben in het bestaan daarvan.

Armoede blijft gelijk

Met het koopkrachtpakket wil het kabinet kwetsbare huishoudens ondersteunen. Uit berekeningen van het rijk blijkt echter dat de beschikbaar gestelde financiële middelen niet leidt tot een vermindering van het aantal mensen dat in armoede leeft. Wel voorkomt het een stijging van het aantal mensen in armoede met een procent. Het aantal kinderen dat onder de armoedegrens leeft neemt wel af door het kabinetsingrijpen.

Koopkrachtpakket

In de maatregelen ziet het kabinet een antwoord op de aanbevelingen van de Commissie Sociaal Minimum, zo valt te lezen in de begroting van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Die commissie waarschuwde bijvoorbeeld voor tekorten bij gezinnen met veel kinderen en een relatief laag inkomen. Verhoging van de huurtoeslag en het kindgebonden budget moet daarom uitkomst bieden. Een andere (kleinere) maatregel betreft het schrappen van de verlaging van de jonggehandicaptenkorting, een bedrag waar mensen met een Wajong uitkering recht op hebben.

Bijstand

Het kabinet bevriest ook de afbouw van de dubbele algemene heffingskorting in de bijstand voor een jaar. Dit leidt tot een lichte verhoging van de bijstandsuitkering en de uitkeringen die daaraan zijn gekoppeld. Ook stelt het kabinet in 2024 50 miljoen euro beschikbaar voor gemeenten om in te zetten op het gebied van bijzondere bijstand en vroegsignalering van geldzorgen. Verder broedt het kabinet verder op een vereenvoudiging van inkomensondersteuning in de sociale zekerheid en de WW.

Energiekosten

Het Tijdelijk Noodfonds Energie wordt deze winter opnieuw opengesteld. Daaruit kan een deel van de energierekening van de doelgroep met een laag inkomen en een hoge energierekening worden vergoed. Het rijk stelt in eerste instantie een maximale bijdrage van 40 miljoen euro beschikbaar. Dit bedrag vormt tweederde van de totale beschikbare middelen. De energieleveranciers leggen ook nog eens 20 miljoen euro in. Daarnaast is er geld gereserveerd voor een uitbetaling van de energietoeslag aan studenten via DUO.

'Kortzichtig'

Ondanks de flinke investeringen in de koopkracht, die volgens het CPB leiden tot een koopkrachtverbetering van 1,8 procent voor het gemiddelde huishouden, uiten verschillende organisaties kritiek op de Miljoenennota. Zo noemt Cedris, de brancheorganisatie voor sociale werkgelegenheid en arbeidsintegratie, het kabinet kortzichtig in haar keuzes. In plaats van de verhoging van toeslagen ziet de organisatie liever een structurele investering in begeleiding en ondersteuning, zodat mensen aan het werk komen.

Probleem eerst doorgronden

Het Armoedefonds laat in een reactie aan het ANP weten blij te zijn met de extra 2 miljard, maar hierin geen oplossing te zien voor het armoedeprobleem in Nederland. De Raad van State stelt daarnaast dat het kabinet onvoldoende heeft onderzocht wat de onderliggende oorzaken van armoede zijn en noemt de maatregelen ‘pleisters plakken’. Ook het College voor de Rechten van de Mens pleit in haar reactie voor een betere doorgronding van de armoedeproblematiek, en een verbeterde samenwerking tussen ministeries.

Geen structurele oplossing

Demissionair minister Kaag weerspreekt dat het kabinet onvoldoende zicht heeft in de oorzaken van armoede, en noemt het armoedepakket het hoogst haalbare na de val van het kabinet. In gesprek met het ANP heeft demissionair premier Rutte laten weten dat hij geen structurele oplossing ziet voor het koopkrachtprobleem. ‘Als de economie goed draait, dan is het altijd zo dat de hoge inkomens daar het meest van profiteren’, zo zei hij. ‘Je moet altijd repareren aan de onderkant, dat is al zo sinds de Tweede Wereldoorlog.’ Het verhogen van het minimumloon is volgens Rutte de enige-, maar een onwenselijke optie.