Investeren in onderwijshuisvesting financierbaar met gemeentegarantie

Gemeenten kunnen samen met BNG Bank een belangrijke helpende hand bieden bij investeringen in schoolgebouwen van het primair en voortgezet onderwijs. Dat was de belangrijkste boodschap van Caspar Boendermaker en Jeffrey Nijhuis van BNG Bank tijdens de PO/VO-dag die zij eind mei bij het Scheepvaart en Transport College in Rotterdam organiseerden. ‘Het is absoluut nodig dat het Rijk structureel meer geld uittrekt voor onderwijshuisvesting. Tot het zover is, denken wij zoveel mogelijk mee over vormen die investeringen financierbaar maken. Een gemeentegarantie speelt hierbij een belangrijke rol.’

Tot 2050 is maar liefst 42 miljard euro nodig, zo is berekend, voor het vernieuwen van schoolgebouwen in het primair en voortgezet onderwijs. ‘Het achterstallig onderhoud is groot,’ vertelt Caspar. Van de 8.000 gebouwen in het primair onderwijs heeft 20 procent energielabel G. Van de 2.000 gebouwen in het voortgezet onderwijs is dat zelfs 25 procent. ‘Als je een goede inhaalslag wilt maken, dan moet je geld lenen.’ En daar zit de crux. Op basis van de huidige plannen van het Rijk voor middelen voor onderwijshuisvesting komen gemeenten en schoolbesturen zeker 30 procent tekort. Caspar: ’Schoolbestuurders zijn realistisch, ze vinden lenen onverantwoord als ze het niet terug kunnen betalen.’ Toch zijn er mogelijkheden om de benodigde investeringen te financieren, vertelt Jeffrey.

Sterke kredietwaardigheid

Tijdens de PO/VO-dag passeerden meerdere financieringsvormen de revue. ‘Maar welke vorm je ook kiest, de gemeente speelt altijd een rol en gemeentegarantie draagt bij aan de financierbaarheid. Dankzij gemeentegarantie kunnen onderwijsinstellingen profiteren van de sterke kredietwaardigheid van gemeenten. BNG Bank kan dan een fors lagere rente bieden, wat zomaar 1 tot 2 procent aan rente kan schelen’, zegt Jeffrey. Omdat de BNG Bank een AAA-rating heeft en één van de veiligste banken ter wereld is, kan zij voordelig geld aantrekken, wat resulteert in een voordelige rente voor de klant.

Financieringsvormen

Welke financieringsvormen komt BNG Bank in de praktijk tegen en hoe kunnen schoolbesturen optrekken met de gemeente? De meest voorkomende variant is dat de gemeente het investeringsbedrag financiert en daarvoor al dan niet gebruikmaakt van een lening bij BNG Bank. De gemeente leent dan bijvoorbeeld geld voor investeringen in een school, in een nieuwe brug en nieuwe openbare verlichting, licht Caspar toe. ‘In de tweede variant die we vaak zien, leent een schoolbestuur zelf of een organisatie die voor het schoolbestuur werkt. Die lening is dan aangetrokken onder gemeentegarantie of hypothecaire zekerheid, waarbij de gemeente afziet van haar economisch claimrecht. De gemeente moet dan besluiten of deze investering past in de maatschappelijke taak die zij heeft.’ Een derde mogelijkheid is lenen bij het BNG Duurzaamheidsfonds.’ Caspar: ‘Maar dit is alleen voor onderwijsorganisaties die duurzaamheidsinvesteringen in maximaal vijftien jaar kunnen terugverdienen. Voor nieuwbouw is een lening vanuit dit fonds niet toereikend.’

Efficiencywinst

De vierde variant gaat over financieringsvormen voor organisaties waarbij de geldstromen integraal bij elkaar komen en efficiencywinst behaald wordt. Op de PO/VO-dag zijn twee financieringsvormen besproken. Het concept ‘Huren als een eigenaar’ was daar een van. Jeffrey: ‘Hierbij wordt een beheerstichting opgericht en deze ontwikkelt, financiert en exploiteert de integrale huisvesting voor onder andere onderwijs voor 40 jaar.’ Met dit concept kunnen lage aanvangshuren worden gehanteerd, wat resulteert in lagere lasten dan bij traditioneel (gemeentelijk) eigendom van huisvesting. En er gelden belangrijke uitgangspunten als een aangenaam en gezond binnenklimaat, energieneutraliteit, lage onderhoudslasten en een lange exploitatieduur. Het tweede concept dat werd besproken, was het coöperatiemodel zoals Samenfoort PO en VO in Amersfoort. Daarbij hebben gemeente en schoolbesturen de handen ineengeslagen. Dit levert efficiencyvoordelen op, weet Caspar te vertellen. ‘Schoolbesturen kunnen speciaal voor huisvestingszaken een gezamenlijke coöperatie oprichten om daarmee een professionele opdrachtgever te worden. De coöperatie kan dan zelf ervaren projectleiders in dienst nemen en houden. De schoolbesturen ervaren verschillende voordelen, zoals een sterke onderhandelingspositie tegenover aannemers, de mogelijkheid om lange financieringen te dragen, de handige “carrousel”-aanpak van tijdelijke huisvestingsbehoefte en invulling geven aan actuele huisvestingsthema’s in het kader van duurzaamheid. Dit gaat zeker kosten besparen.’

Meerwaarde

Onnodige kosten voorkomen en tegen gunstige condities geld lenen. De kennis en mogelijkheden die BNG Bank hiervoor biedt zijn niet altijd bekend bij schoolbesturen. ‘Ze denken niet 1, 2, 3 aan ons,’ weet Caspar. Vandaar ook de PO/VO-dag. Jeffrey: ‘Hier zit juist onze meerwaarde, dat we graag meedenken om de financiering mogelijk te maken en om zo ook maatschappelijke impact te kunnen maken.’